Euskal artzain txakurrak bi aldaera nagusi ditu:
Arrazaren historia
Euskal artzainek betidanik erabili dituzte artaldeak gidatzeko baina
baita ere behi samaldak, zaldi azienda eta ahuntz taldeak gobernatzeko
ere. Baserriak zein artaldeak zaintzeko ere erabili ohi dira, nahiz eta
lantegi honetarako bertako bi artzanor arrazak gehiago erabilak izan diren. Prineoetako mendiko txakurrak eta nafar atzanorak hain zuzen.Txakur hauetan oinarriturik hasi ziren Euskal Herrian egun hain ezagunak diren artzain-txakurren lehiaketak ospatzen.